“De familie Minnema moet even blijven zitten, want daar komt een aparte rondleider voor” roept de vrijwilliger van het “Wouda gemaal” in Lemmer, nadat we de 3D film hebben bekeken. Deze film, die het opstarten van het Wouda Stoom gemaal moet uitbeelden, moet welhaast de meest slecht geacteerde film zijn die ooit is gemaakt.
Vandaag is onze jaarlijkse “de Visser” familiedag, ooit in het leven geroepen doordat 2 doortastende dames dit nodig achten. Nodig omdat je elkander, als familie, niet anders ontmoet dan bij geboortes en of begrafenissen.
Ja, ja, ik begrijp de de verwarring, beste lezers en lezeressen. Familie Minnema?. Terwijl het om de een familiedag van “De Visser” gaat? Jazeker, ook ik steigerde, toen de vrijwilliger deze tekst bezigde en kon het, weer niet, laten daar een opmerking over te maken. Is het de trots, die ik voel, over de naam “De Visser”, of is het een frustratie uit vroeger dagen? Ik herinner me nog de tijd dat ik, als jongetje, absoluut niet reageerde als mijn naam werd afgeroepen, “Herman Visser?”. Hoe vaak dit ook werd herhaald, hoe hard ik ook door mijn klasgenoten in mijn zij werd gepord, ik reageerde niet. Om, uiteindelijk, te reageren met, “het is DE Visser”. Maar genoeg hierover.
Het is weer een hartelijk weerzien in het clubhuis van de BV Sneeker jachthaven, waar we, naast de koffie en broodje, weer even kunnen bijkletsen. Deze dag wordt verzorgd door Jan, Brigitte/Anton en Bianca/Jacco, waarvan de laatste het bezoek aan “Het Gemaal” heeft geregeld. Vandaar de bovenstaande naamsverwarring. Om één uur gaat het richting Lemmer, via Hommerts/Jutryp. Toch altijd weer bijzonder om door het Friese land te rijden. Bijna overal liggen wel een aantal herinneringen opgeslagen.
Het gemaal is sinds 1947 vernoemd naar ir. D.F. Wouda, hoofdingenieur van de Provinciale Waterstaat van Friesland. Hij ontwierp het in 1917-'18 gebouwde pand in een traditionele stijl met invloeden van het rationalisme, tenminste, zo noemt onze rondleider deze stijl. Kennelijk wordt hiermee bedoeld dat het verschoont is van iedere irrationele smaak, oftewel opsmuk. Wat me ook nog eens verbaast is dat het kennelijk 30 jaar heeft moeten duren voordat Wouda de credits voor dit bouwwerk heeft gekregen.
Het gemaal werd op 7 oktober 1920 geopend door koningin Wilhelmina. In 1955 werden de zes kolengestookte stoomketels vervangen door vier nieuwe ketels die in 1967 voor oliestook werden omgebouwd. Tot 1966 werd het gemaal gebruikt om het boezempeil van Friesland te verlagen. In dat jaar werd het J.L. Hooglandgemaal in Stavoren opgeleverd, sindsdien wordt het Ir. D.F. Wouda-gemaal nog slechts enkele dagen per jaar ingezet. Door onder andere de klimaatverandering is de inzet van het gemaal bij langdurige en hevige regenval echter van groot belang voor het handhaven van het peil van de Friese boezem.
Het gemaal is inmiddels opgenomen in de UNESCO lijst, als grootste nog werkende stoomgemaal van de wereld. Maar of het nu een museum is, of een essentieel onderdeel voor het Noorden om droge voeten te houden, is mij nog steeds onduidelijk. Over een paar jaar bestaat dit gemaal 200 jaar en nog steeds zou het een belangrijk deel uit kunnen maken van en voor onze veiligheid.
Minstens zo indrukwekkend is de onbevangenheid van onze jongste deelnemer aan deze rondleiding. Met volle overgave staat hij te luisteren naar de uitleg over zaken die voor ons volwassenen maar moeilijk te begrijpen zijn, laat staan voor zijn onbevangen brein. Want zeg nou zelf, dat dit gemaal in 2 dagen het gehele Sneekermeer kan leegpompen, is lastig te bevatten.
Gelukkig zijn er voldoende zaken, die wel te bevatten zijn, zoals de diverse smeermiddelen om de zaak draaiende te houden. Alsof ze staan te wachten om door een kunstschilder vastgelegd te worden, zoals ze gerangschikt zijn. Ik merk dat sommige familieleden zo langzamerhand diezelfde behoefte hebben de zaak draaiende te houden. “Laten we ons richten op zaken waar we ‘echt’ goed in zijn” is een tekst die ik voorbij hoor komen. Waar we echt goed in zijn is “sûpe” en slap “ouwehoere”. Ja, “su kenne dr’wat met, die Sneekers”.
Met nog een laatste blik op de baai van Lemmer, gaat het weer richting Sneek. Een biertje bij een heerlijke Chinese maaltijd blijkt een beproefde en goede afsluiting van weer een geslaagde dag te zijn.
Tot volgend jaar! “Dan sien we jimme weer”.
